Jerzy Sadecki, Ambasador

Jerzy Sadecki, Ambasador, wyd. Agora SA

Nagle przypomniałam sobie, skąd znam nazwisko Jerzego Bahra. To jego złapała za nos córka Mariusza Wilka, który opisał tę scenę i ambasadorskie odwiedziny w „Lotem gęsi”, swojej ostatniej książce. Emerytowany obecnie ambasador odpłacił się mieszkającemu na północy Rosji pisarzowi, wspominając go w rozmowach z Jerzym Sadeckim, które zaowocowały powstaniem książki „Ambasador”. To wystarczająco świadczy, jak bujam w obłokach (i w książkach), skoro nie kojarzę osoby Bahra z katastrofą smoleńską, o czym szumnie zapowiada okładka „Ambasadora”. Szczerze mówiąc, nie był to temat, który mnie skłonił do przeczytania tego wywiadu. Wręcz się go obawiałam. Niepotrzebnie. Nawet bez porównań rzuca się w oczy, że wypowiedzi Bahra są wyważone i pełne elementarnej przyzwoitości. Bardzo rzeczowe, gdy wyjaśnia krok po kroku, czego był świadkiem (czekał w Smoleńsku z delegacją na przylot prezydenckiego samolotu), dlaczego podjął pewne decyzje i co oznaczały konkretne zachowania strony rosyjskiej. Dalsza lektura „Ambasadora” uświadomiła mi, że Jerzy Bahr jest człowiekiem z zasadami zawsze i po prostu, nie tylko w przypadku tragedii. Unikającym oskarżeń, chełpliwości i przerzucania winy. Z trzeźwym osądem, nie zasłaniającym się interesem żadnej partii i traktującym poważnie służbę Polsce. Znamienne, że osobę Jerzego Bahra doceniło dwóch prezydentów, można powiedzieć, że światopoglądowo stojących po różnych stronach barykady – Aleksander Kwaśniewski i Lech Kaczyński.

Lista miejsc, w których Jerzy Bahr pracował jako polski dyplomata i urzędnik państwowy, jest długa i imponująca – Bukareszt, Kijów, Królewiec, Wilno, Moskwa, a nawet Aszchabad w Turkmenistanie. Nie były to miejsca do końca przypadkowe, gdyż Jerzy Bahr, będąc jeszcze uczniem szkoły średniej, samodzielnie uczył się języków ukraińskiego, rumuńskiego i litewskiego (oprócz angielskiego, niemieckiego i rosyjskiego). Za potrzebą ich poznania stało silne pragnienie zgromadzenia jak największej wiedzy o sąsiadach Polski i mniejszościach narodowych oraz dotarcia do sedna specyfiki krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Otwarty umysł, przeświadczenie wyniesione z domu, że „ci po drugiej stronie też mogą mieć rację” i że wielokulturowość jest czymś ważnym, a zarazem delikatnym – to piękny fundament u kogoś, kogo działalność zawodowa polegała przede wszystkim na reprezentowaniu Polski za granicą i utrzymywaniu stosunków dyplomatycznych.

W rozmowie Jerzego Sadeckiego z Jerzym Bahrem jest wszystkiego po trochę – życie prywatne, ale bez przekraczania granic intymności, obserwacje z czasów emigracji w Austrii i Szwajcarii, kontakty z nietuzinkowymi ludźmi i politykami (nie tylko polskimi), pobyty na kolejnych placówkach, pułapki i ciekawostki wiążące się z zawodem dyplomaty, opinie na temat stosunków Polski z ościennymi państwami i - dla mnie najciekawsze – na temat mentalności naszych sąsiadów. Szczególnie dużo miejsca poświęcone zostaje pobytowi na Litwie, Ukrainie i w Rosji, którą były ambasador w Moskwie postrzega jako szczególnie wymagającego partnera. A nawet – cokolwiek byśmy myśleli na temat Rosjan i ich gospodarzenia – fantastycznie i dużo lepiej niż my przygotowanego w pewnych strategicznych dziedzinach. Słowem ta książka jest kopalnią interesujących informacji, spostrzeżeń i twierdzeń dla każdego, kogo intryguje wschód Europy i żyjący tam ludzie. Zwłaszcza, że Jerzy Bahr dokonywał obserwacji ze szczebla niedostępnego dla przeciętnego obywatela.

P.S. Tak na marginesie - zastanawiam się, czy Jerzemu Bahrowi nadal przysługuje miejsce w szwajcarskim schronie atomowym?